Szczegóły ustawy deregulacyjnej. Jakich zmian oczekują przedsiębiorcy?

Od 11 marca 2025 r. tzw. ustawa deregulacyjna jest na etapie prac rządowych. 27 lutego 2025 r. Stały Komitet Rady Ministrów przyjął projekt tej ustawy, przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Celem ustawy jest ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej i podejmowania pierwszych kroków w biznesie oraz ograniczenie biurokracji. Jakie będą najważniejsze zmiany w ustawie?

Obecnie projekt ustawy deregulacyjnej oczekuje na rozpatrzenie przez Radę Ministrów. Po akceptacji przez rząd projekt zostanie skierowany do Sejmu, gdzie rozpocznie się proces legislacyjny w parlamencie. Ponadto 4 marca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie koordynacji procesu legislacyjnego wdrażającego deregulację. W tym celu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów powołano specjalny zespół, na którego czele stanął minister Maciej Berek. Do zadań zespołu należy m.in. koordynacja procesu legislacyjnego dotyczącego projektów dokumentów rządowych wdrażających deregulację oraz przedstawianie rekomendacji do zgłaszanych propozycji rozwiązań legislacyjnych.

Twarzą ustawy deregulacyjnej jest Rafał Brzoska, właściciel InPost reprezentujący inicjatywę przedsiębiorców. Ustawa zawiera 117 zmian w 34 ustawach. Poniżej omawiamy najważniejsze z nich.

Ustawa deregulacyjna ma ograniczyć formalności dla przedsiębiorców

Jednym z najważniejszych założeń ustawy jest ograniczenie liczby formalności, jakie przedsiębiorcy muszą spełnić, aby prowadzić działalność gospodarczą. W ramach tej reformy planowane jest:

Zmniejszenie procedur podatkowych, w tym uproszczenie obowiązków związanych z podatkiem od nieruchomości. W przypadku przeniesienia własności nieruchomości notariusz będzie zobowiązany przesłać odpis aktu notarialnego do właściwego organu podatkowego na wniosek osoby fizycznej, która uczestniczyła w tej czynności. Zawarte w nim dane będą wystarczające do wydania przez organ decyzji w sprawie podatku od nieruchomości, co przyczyni się do ograniczenia obecnych formalności w zakresie procedur podatkowych

Skrócenie czasu kontroli dla mikroprzedsiębiorców – Czas trwania kontroli dla mikroprzedsiębiorców zostanie ograniczony do 12 dni roboczych w roku kalendarzowym. Poprzednie interpretacje przepisów dopuszczały znacznie dłuższe okresy kontroli, co było uciążliwe dla mikroprzedsiębiorców

Możliwość zdalnego udziału w rozprawach i posiedzeniach przed Krajową Izbą Odwoławczą, co wyeliminuje potrzebę fizycznej obecności przedsiębiorców i prawników na salach sądowych.

Ustawa deregulacyjna ma na celu zapobieganie mnożeniu się przepisów i zapewnienie stabilności przepisów dla przedsiębiorców.

Ustawa deregulacyjna zakłada również, że w przypadku wprowadzenia nowych obowiązków administracyjnych inne obowiązki przedsiębiorców ulegają zmniejszeniu. Oznacza to, że każdy nowy akt musi zostać zastąpiony zniesieniem innych przepisów.

Ponadto ustawa ma nałożyć obowiązek oceny funkcjonowania aktu normatywnego w przypadku odstąpienia od konsultacji publicznych. Ma to zapewnić, że nawet w przypadku braku konsultacji publicznych przepisy będą oceniane pod kątem tego, jak wpłyną na przedsiębiorców.

Ustawa deregulacyjna obejmuje również konieczność wydłużenia vacatio legis dla aktów, których oceny skutków wskazują, że będą one obciążać przedsiębiorców. Takie akty mogą wejść w życie nie wcześniej niż 6 miesięcy od dnia ich ogłoszenia, aby dać przedsiębiorcom czas na dostosowanie się do nowych regulacji. Okres vacatio legis może ulec skróceniu w przypadku, gdy wprowadzenie ustawy wynika z ważnego interesu publicznego lub stanowi część stosowania prawa Unii Europejskiej.

Projekt ustawy wprowadza również zmiany w sposobie tworzenia prawa gospodarczego, aby uczynić je bardziej przewidywalnym i stabilnym. W tym celu zaplanowano program regulacyjny, który określi priorytetowe działania rządu w zakresie zmian prawnych dla przedsiębiorców. Plan ma docelowo dążyć do „zmniejszenia obciążeń regulacyjnych”

Kontrole i wpływ administracji na przedsiębiorców.

Ustawa deregulacyjna wprowadza również obowiązek publikowania planów kontroli, co pozwoli firmom lepiej przygotować się do potencjalnych kontroli i ograniczyć ich arbitralność. Ponadto organy kontrolne będą zobowiązane do publikowania sprawozdań z działań kontrolnych.

Nowa ustawa kładzie również nacisk na ochronę przedsiębiorców przed nadmierną ingerencją administracji. W tym zakresie proponuje się:

Możliwość wniesienia sprzeciwu wobec kontroli bez jej automatycznego wstrzymania, co pozwoli firmom kontynuować działalność, a jednocześnie da im narzędzia do obrony.

Zniesienie dwuinstancyjności w niektórych postępowaniach administracyjnych, np. w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru działalności związanej z alkoholem etylowym, co skróci czas oczekiwania na decyzje.

W jaki sposób ustawa deregulacyjna ułatwi prowadzenie działalności gospodarczej?

Ustawa oprócz ograniczenia biurokracji przewiduje również konkretne rozwiązania ułatwiające codzienne funkcjonowanie firm, takie jak:

Wprowadzenie formy dokumentowej umowy leasingu, co wyeliminuje konieczność sporządzania jej w formie pisemnej i przyspieszy proces zawierania umów. Zniesiona zostanie konieczność posiadania podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu

Elektroniczny weksel, który usprawni transakcje finansowe i obieg dokumentów.

Możliwość prowadzenia nierejestrowanej działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy na takich samych zasadach jak Polacy, co pozwoli im łatwiej wejść na rynek pracy.